Βυζαντινή αρχιτεκτονική ονομάζεται ο αρχιτεκτονικός ρυθμός, ο οποίος αναπτύχθηκε κατά τη διάρκεια ζωής της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας (Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία), από την πτώση της Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας τοv 5ο αιώνα. Η Κωνσταντινούπολη, της οποίας το προηγούμενο όνομα ήταν Βυζάντιο, ήταν η πρωτεύουσα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας από το έτος 330, έτος στο οποίο άλλοι συγγραφείς ορίζουν ως την έναρξη της βυζαντινής αρχιτεκτονικής.
Η βυζαντινή αρχιτεκτονική εντάσσεται στο πλαίσιο της βυζαντινής τέχνης και καλύπτει μεγάλο χρονικό διάστημα, το οποίο ξεκινά τον τέταρτο αιώνα και τερματίζεται απότομα με την πτώση της Κωνσταντινούπολης στα χέρια των Οθωμανών Τούρκων το 1453, ήδη από τον δέκατο πέμπτο αιώνα. Λόγω αυτής της μακράς χρονικής διάρκειάς της, χωρίζεται συνήθως για τη μελέτη της σε τρεις περιόδους: την αρχική περίοδο, την ενδιάμεση και την τελική.
Όσον αφορά το γεωγραφικό πλαίσιο εντός του οποίου εξελίσσεται το βυζαντινό αρχιτεκτονικό ύφος, αυτό συμπίπτει σε γενικές γραμμές με τη γεωγραφική έκταση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, όπως αυτό άλλαζε ως συνέπεια των ιστορικών περιστάσεων και των πολιτικών της Αυτοκρατορίας στους περισσότερους από δέκα αιώνες της ύπαρξής της. Ωστόσο, οι περιοχές με τη μεγαλύτερη παρουσία της βυζαντινής αρχιτεκτονικής είναι τα εδάφη της σημερινής Τουρκίας και της Ελλάδας, και εν μέρει η Βουλγαρία, η Ρουμανία και μεγάλα μέρη της Ιταλίας, μαζί με τη Συρία και την Παλαιστίνη. Επιπλέον, ως αποτέλεσμα της επέκτασης του χριστιανισμού στους σλαβικούς λαούς που πραγματοποιείται από τον 8ο αιώνα από τη βυζαντινή ορθόδοξη Εκκλησία, η βυζαντινή αρχιτεκτονική επεκτάθηκε στη σημερινή Ουκρανία, τη Ρωσία και τη Λευκορωσία, καθιστώντας μερικά από τα αρχιτεκτονικά της στοιχεία (όπως, για παράδειγμα, οι θολωτοί τρούλοι) χαρακτηριστικά των ορθοδόξων εκκλησιών, οι οποίες έχουν διατηρηθεί μέχρι και σήμερα.
Από την άλλη πλευρά, η βυζαντινή τέχνη ήταν μια τέχνη με επίσημο χαρακτήρα στη λειτουργία των σχέσεων της εκκλησιαστικής με την πολιτική εξουσία, η οποία διατηρείται με την υποστήριξη της Εκκλησίας. Και η ίδια η ύπαρξη της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας συνδέεται με την επέκταση της ορθόδοξης πίστης και της βυζαντινής τέχνης.
Λόγω των ιστορικών περιστάσεων και της γεωγραφικής περιοχής, στην οποία αναπτύχθηκε και στην οποία είχε παρουσία, η βυζαντινή αρχιτεκτονική υπέστη, με βάση ουσιαστικά τη ρωμαϊκή αρχιτεκτονική, ισχυρές επιρροές από άλλους αρχιτεκτονικούς ρυθμούς, ειδικά αυτούς που προέρχονται από την περιοχή της Μέσης Ανατολής. Από την άλλη πλευρά, εκτός από τις ήδη αναφερθείσες επιρροές στον αρχιτεκτονικό ρυθμό των χωρών που σχετίζονται με την Ορθόδοξη Εκκλησία, θα πρέπει να σημειωθεί ότι από την περιοχή της Ραβέννας στην Ιταλία, στο ακραίο δυτικό της άκρο επέκτασης, η βυζαντινή αρχιτεκτονική επηρέασε την καρολίγγεια αρχιτεκτονική και, μέσω αυτής, τη ρωμανική, ενώ στο νότο της Ιταλίας, ειδικά στην περιοχή της Σικελίας, συνέβαλε σε κάποια από τα χαρακτηριστικά της προσαρμοσμένης στη νορμανδική αρχιτεκτονική εκδοχή της, η οποία ήταν μία από τις παραλλαγές της ρωμανικής αρχιτεκτονικής.
Μερικά από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της βυζαντινής αρχιτεκτονικής είναι, εκτός από τους χαρακτηριστικούς τρούλους που ήδη αναφέρθηκαν, η χρήση του τούβλου ως οικοδομικό υλικό σε αντικατάσταση της πέτρας, η εκτεταμένη χρήση των ψηφιδωτών ως διακοσμητικό στοιχείο σε αντικατάσταση των γλυπτών, το μεγαλύτερο ύψος των κτιρίων ως αποτέλεσμα της χρήσης τρούλων, καθώς και η εφεύρεση ενός συστήματος που επιτρέπει τον συνδυασμό της οικοδομικής χρήσης αυτών των τρούλων με υποστήριξη ενός τετραγωνισμένου επιπέδου, αλλά που επιτρέπει την κατάληξη αυτή χρησιμοποιώντας ένα τύμπανο σε έναν στρογγυλό θόλο, σε πολλές περιπτώσεις, με την επέκταση μιας κυματοειδούς στέγης.
