Μαχαίρι ονομάζεται το κοφτερό εργαλείο που συναντάται σε πολλά σχήματα και ποιότητες, και αποτελείται πάντα από τη λεπίδα και τη λαβή.
Η λεπίδα κατασκευάζεται από ατσάλι και η λαβή από το ίδιο μέταλλο (ενιαία κατασκευή, όπως στα τραπεζομάχαιρα) ή από άλλο υλικό, όπως ξύλο, ελεφαντόδοντο κλπ. Ανάλογα με τη χρήση τους, τα μαχαίρια ονομάζονται μαχαίρια φαγητού, ψωμομάχαιρα, κρεατομάχαιρα, σουγιάδες, νυστέρια, μπαλντάδες, στιλέτα, κ.ά.
Το μαχαίρι είναι από τα πρώτα εργαλεία που χρησιμοποίησε ο άνθρωπος. Τα πρώτα λίθινα, σχεδόν ακατέργαστα, μαχαίρια παρουσιάζονται κατά τη μέση ευρωπαϊκή παλαιολιθική εποχή, ενώ κατά τη νεότερη παλαιολιθική εποχή συναντούνται οι λεπτές λεπίδες από πυριτόλιθο. Τα μεταλλικά μαχαίρια εμφανίστηκαν κατά την εποχή του ορείχαλκου. Κατά την εποχή του σιδήρου, το μαχαίρι τελειοποιήθηκε και έφερε πολλά γλυπτά διακοσμητικά στοιχεία. Η τέχνη της μαχαιροποιίας αναπτύχθηκε ιδιαίτερα κατά το 14ο αιώνα με θαυμάσια δείγματα τις ατσάλινες λεπίδες της αγγλικής πόλης Σέφιλντ. Κατά το 15ο αι. εμφανίστηκαν για πρώτη φορά τα τραπεζομάχαιρα, με εξαιρετικά διακοσμημένες χειρολαβές και το οικόσημο του ιδιοκτήτη (π.χ. του Δούκα της Βουργουνδίας, που βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο του Λονδίνου).
Το μαχαίρι χρησιμοποιήθηκε ευρύτατα και ως πολεμικό όπλο.
