Een banaan is een langwerpige, licht gebogen vrucht, die afkomstig is van de bananenplant. In Suriname spreekt men van bacove als het om de vrucht gaat die rechtstreeks uit de schil gegeten kan worden en van banaan als het om groene bakbananen gaat. In Indische gerechten wordt de banaan meestal pisang genoemd, het Maleise woord voor de vrucht. Ook het Afrikaans kent dat woord, maar dan gespeld als piesang.
Een bananenplant of bananenboom is in werkelijkheid een kruid, 's werelds grootste kruid (kruidachtige). Volgens de tuinbouwkundige definitie wordt de banaan echter tot de groenten gerekend. Volgens de culinaire definitie is het echter een vrucht, omdat de banaan als nagerecht wordt gegeten, dan wel als tussendoortje.
De banaan komt oorspronkelijk uit Azië maar wordt anno 2022 in ongeveer 130 landen geteeld, en de globale jaarlijkse productie is ongeveer 120 miljoen ton. Er bestaan in de wereld ongeveer 2.000 variëteiten. Dertig procent van de wereldproductie komt van de Cavendish of 'Chiquitabanaan'. Deze is zo goed als de enige variant die in de Lage Landen in de winkels ligt. Deze bananen worden gekweekt op grote plantages, waar dagloners en vaak migranten het werk opknappen. Van de prijs die de consument betaalt voor een banaan gaat ongeveer 5 tot 9 procent naar hen, terwijl de supermarkt zo'n 36 tot 43 procent opstrijkt.
